نخستین رصد خانه ها

 
نابتا پلايا  Nabta playa با قدمت 6 تا 8 هزار سال قديمي ترين رصدخانه سنگي دنيا در مصر است.اين رصدخانه قبلأ يک حوزه بزرگ در صحراي نوبيان حبشه بوده و امروزه توسط سايت هاي متعدد باستان شناسي احاطه شده است.

زوراست کارر Zorast karer يا کارا هانج Kara hung با قدمت 4 هزار و 500 تا 7 هزار و 600 سال قدمت در نزديکي شهر سيسيان استان سيونيک ارمنستان قرار دارد.نزديک به 223 پايه سنگي در اين رصدخانه وجود دارد. اين بنا در اصل يک رصد خانه و دانشگاه بزرگ بوده است. برخي معتقدند سنگ هاي اين بنا آيينه صورت فلکي دنب هستند.

 مناجدار Mnajdra با قدمت 6 هزار سال در جزيره مالتا واقع در درياي مديترانه قرار دارد.اين بنا از سنگ آهک قرمز ساخته شده که استحکام بسياري دارد.

 کالانيش استونز callanish stones با 4 هزار و 300 تا 5 هزار سال در کالانيش در جزاير غربي اسکاتلند واقع شده است. در اين بناي سنگي مدور، 13 سنگ اوليه يک دايره به قطر 13 متر را تشکيل مي دهند که بيشتر به سمت شمال کشيده شده است.سنگ هاي به کار برده شده در اين بنا از يک تا 5 متر ارتفاع دارند.

استون هنج stone henge قديمي ترين و شناخته شده ترين رصدخانه دنيا با قدمت 4 تا 5 هزار سال در جنوب انگلستان است. اين بنا به صورت چند دايره تو در تو ساخته شده و سنگ هاي به کار برده شده در آن تا 50 تن وزن دارند. برخي معتقدند که اين بنا طي 3 مرحله ساخته شده و بنابراين قدمتي بيش از اهرام مصر دارد.

برج بادها Tower of the wind رصدخانه اي 2 هزار و 60 ساله در آتن يونان است. اين بنا در واقع يک برج ساعت هشت ضلعي از جنس سنگ مرمر در بازار رومي ها در آتن بوده است. اين برج 12 متر ارتفاع دارد.
برخي  رصدخانه هاي ايران نيز نقش مهمي را در تاريخ ستاره شناسي دنيا بر عهده داشتند که در ميان آنها مي توان به اين 2 رصدخانه اشاره کرد.

 رصدخانه نقش رستم در مرودشت استان فارس بزرگترين رصدخانه خورشيدي جهان است که قدمتي 2 هزار و 500 ساله دارد.

رصدخانهٔ مراغه

 رصدخانه‌ای بود که در دورهٔ هلاکوخان زیرنظر خواجه نصیرالدین طوسی در شهر مراغه ساخته‌ شد. این رصدخانه روی تپه‌ای در غرب مراغه در نزدیکی دو روستا به نام‌های طالب‌ خان و حاجی‌ کرد قرار داشته‌ است که دریاچهٔ ارومیه را می‌توان از دوردست از آنجا دید. امروزه تنها پی‌های بخش‌های مختلف و بخشی از سدس سنگی آن باقی‌مانده‌است.